Palliatieve zorg wordt nog vaak gezien als zorg in de laatste levensweken/maanden. Uit verschillende studies blijkt dat het op tijd praten met patiënten en hun naasten over behandelwensen en -grenzen leidt tot een betere kwaliteit van zorg en minder (onnodig) zorggebruik. In deze presentatie wordt ingegaan op hoe groot de doelgroep is die mogelijke palliatieve zorg kan gebruiken en hoe u deze patiënten in uw eigen praktijk kunt herkennen. Vervolgens wordt de vraag ‘En hoe nu verder met deze patiënt?’ besproken, in het licht van de recente richtlijn proactieve zorgplanning enerzijds en inzet van het palliatieve team anderzijds.

Veel patiënten hebben misselijkheidsklachten als gevolg van de onderliggende ziekte of behandeling. Aan de hand van casuïstiek wordt met u besproken welke diagnostiek passend is en welke behandelingsmogelijkheden er zijn. De focus ligt hierbij op casus met meer dan één etiologie tegelijkertijd en hoe te komen tot een behandelstrategie die passend is.

Sinds de jaren 2000 wordt palliatieve sedatie in toenemende mate ingezet. Palliatieve sedatie is het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase en heeft als doel om het lijden te verlichten. Uit het recent verschenen sterfgevallenonderzoek is gebleken dat in Nederland het percentage sterfgevallen waarbij palliatieve sedatie wordt toegepast maar liefst 23% is. In deze presentatie wordt ingegaan op deze belangrijke ontwikkeling. Ook bespreken we de belangrijkste punten uit de multidisciplinaire richtlijn palliatieve sedatie, die in de zomer van 2022 is herzien. Ten slotte gaan we in op de vraag: is door palliatieve sedatie het sterven maakbaar?